ภาวะเกลือโซเดียมต่ำ Hyponatremia

โซเดียม จะจับกับคลอไรด์ในเลือด ค่าปกติจะอยู่ระหว่าง 135-145 mEq/L โซเดียมเป็นแร่ที่สำคัญของร่างกาย ทำงานร่วมกับคลอไรด์ในการรักษาสมดุลของน้ำในร่างกาย รักษาระดับความดันโลหิต และการทำงานของระบบประสาท ภาวะโซเดียมต่ำ Hyponatremia หรืออีกชื่อคือ water intoxication ซึ่งเกิดจากการที่เราดื่มน้ำมากหลังจากการออกกำลังโดยได้รับเกลือไม่เพียงพอ
สาเหตุ

1. ภาวะเกลือโซเดียมต่ำจากการที่ร่างกาย มีปริมาณน้ำมากไปซึ่งอาจจะเกิดจากโรคหรือภาวะดังต่อไปนี้

• ไตวายซึ่งไตไม่สามารถขับน้ำส่วนเกินออกจากร่างกาย
• หัวใจวาย
• SIADH (syndrome of inappropriate anti-diuretic hormone) เกิดจากร่างกายผลิตฮอร์โมน anti-diuretic hormone (ADH) มากไปทำให้ร่างกายมีการคั่งของน้ำ
• ดื่มน้ำมากไปในขณะที่ร่างกายสูญเสียทั้งน้ำ และเกลือ

2. ร่างกายมีการสูญเสียเกลือมากกว่าน้ำ เช่น

• การเสียเหงื่อจากการออกกำลังมาก และนาน
• การอาเจียน

3. โรคหรือภาวะพบร่วมกับโซเดียมต่ำ

• ตับแข็ง
• ต่อมไทรอยด์ทำงานน้อย

โรคที่มักจะพบว่ามีภาวะโซเดี่ยมในเลือดต่ำ

• ยาบางชนิดทำให้เกิดภาวะโซเดี่ยมต่ำได้แก่ยา ยาแก้ปวดกลุ่ม NSAID ยาต้านโรคซึมเศร้า
• ยาขับปัสสาวะทั้งหลาย
• โรคตับแข็ง
• โรคไตวาย
• โรคหัวใจวาย
• ดื่มน้ำเปล่ามากเกินไปในขณะออกกำลังกาย
• ภาวะที่มีการหลั่งฮอร์โมน anti-diuretic hormone (ADH) เกิดภาวะ Syndrome of inappropriate anti-diuretic hormone (SIADH)
• ต่อมหมวกไตทำงานน้อน (Addison's disease).
• ต่อมไทรอยด์ทำงานน้อย (hypothyroidism).
• โรคอาเจียน หรือท้องร่วงเรื้อรัง
• ภาวะขาดน้ำและเกลือแร่

อาการของภาวะเกลือ sodium ต่ำได้แก่

• คลื่นไส้อาเจียน
• สับสน
• เพลียไม่มีแรง
• กระสับกระส่าย
• กล้ามเนื้ออ่อนแรง หรือเป็นตะคริว
• ชักหมดสติ
• โคม่า

หากท่านมีปัจจัยเสี่ยงต่อการเกิดภาวะนี้ และเกิดอาการดังกล่าวให้รีบพบแพทย์

ปัจจัยเสี่ยง

ปัจจัยเสี่ยงที่จะทำให้เกิดภาวะโซเดี่ยมในเลือดต่ำได้แก่

• อายุพบว่าผู้สูงอายุจะมีภาวะนี้บ่อยเนื่องจากมีโรคประจำตัว ซึ่งจะทำให้เกลือแร่ในร่างกายเสียสมดุล
• ยา ยาหลายชนิดจะทำให้เกิดภาวะโซเดี่ยมต่ำได้แก่ ยาขับปัสสาวะ ยาต้านโรคซึมเศร้า
• มีโรคประจำตัวเช่น โรคไต โรคตับ
• อาหาร รับประทานอาหารจืดเป็นประจำจะเพิ่มความเสี่ยง
• การออกกำลังกายอย่างหนัก และดื่มน้ำมาก
• อากาศร้อนจะทำให้ร่างกายเสียเหงื่อมาก

โรคแทรกซ้อน

• ผู้ที่โซเดี่ยมต่ำเรื้อรังระดับโซเดี่ยมจะค่อยๆต่ำ อาการจะค่อยเป็น
• ส่วนผู้ที่ต่ำแบบเฉียบพลันอาจจะมีอาการสมองบวมและเสียชีวิต

การวินิจฉัย

• หากแพทย์สงสัยจะเจาะเลือดตรวจระดับเกลือแร่ในร่างกาย

การรักษา

• การรักมุ่งเน้นที่ต้นเหตุ
• หากรับประทานอาหารจืดมากก็อาจจะแนะนำให้รับเกลือเพิ่มเป็นบางโอกาศ
• หากเกิดจากยาขับปัสสาวะแพทย์จะแนะนำให้หยุดยาขับปัสสาวะสักระยะหนึ่ง

หากเกิดโวเดี่ยมต่ำเฉียบพลัน แพทย์จะเติมเกลือโซเดี่ยมทางน้ำเกลือ
การป้องกัน

• รักษาโรคต้นเหตุเช่นให้ฮอร์โมนกับผู้ที่ต่อมหมวกไตทำงานน้อย
• สำหรับผู้ที่เสี่ยงต่อการเกิดโซเดี่ยมต่ำจะต้องเรียนรู้อาการของโซเดี่ยมต่ำ
• สำหรับผู้ที่ออกกำลังกายหนักก็ไม่ควรจะดื่มน้ำเปล่าเกิด 1 ลิตร